L’Alberto – racconto di Davide Re

L’autostrada dei Laghi, che una volta la purtàva i milanés in villeggiatura, la partìss da la metropoli e la pónta drìzz in direziùn dul Monte Rosa. ‘Ndi bèi giurnàa de ciél seren, adès, i pendolari póden vidée la só figùra bianca e negra, bèla granda in mèzz al parabrèzza rosa de l’uràri de turnàa a cà. Rivà a Galaràa, ul stradùn al svolta un zìc a dèstra, e al pòst de ona muntàgna luntàna e gigànt, ona cima aguzza e verduna, piscinìna ma vesìna, la riempìss ul véder fìn a Varées.
Quand ch’al guidàva la sìra, vèrs cà sua, ul Renato ogni tànt al ga dàva on’ugiàda al curnìtt dul Punciòn de Ganna; ma l’éra la matìna che lù sentiva pusée la só presenza. A cént a l’ura in dirèziùn dèla bassa, al savéva anca senza vardà indrée che l’éra lì, a recurdàagh da indù ch’al vegnìva e da indù ch’al nàva via.
Nonostante la malediziùn de vèss pendolare, al Renato ga piaséva ul só mistée. L’éra mìa malvagio: al ga costàva un quài sacrifìzi ma al ga dàva i só bèi sodisfaziùn. Di questi, quèla che la ga paréva la pusée granda la sa ciamàva “part-time verticale”. Parola furèsta che in pratica la véegn a dìi ch’al sa laùra ul martedì, ul merculdì, ul giovedì e ul venerdì; sàbat e dumenéga al sa stà a cà temé anca i àlter; e dopu al gh’è ul lunedì.
Dopu i dù dì libèr dul fine setimàna, vùn pasà al Tigros e a fà i misté de cà cunt la Betìna, l’àlter de festa inséma ai amìs o ai parenti, ul lunedì al restàva sémper senza impégn cunt nissùn. Una manna dal cielo!
La setimàna dul Renato, in pratica, la gh’avéva ona fésta cumandata indùl prìm dì – e guai a santificàla mìa! E lù per rispètto ga dàva drée cunt i só passiùn fà de natura, de fatìga e de solitudine. Ga piaséva cùur in mèzz ai boschi, rampegà sui muntàgn, cercà fòngi o urtìs, catà castégn o mirtilli, nudàa – anca biòt – indùl làgh de Monate o pedalà ‘ndi vàl dèla provincia. In póc paról ga piasèva balà in gìir senza pensée. Da pusée giùin al sa stufìva sùbit quand ch’al restàva da par lù, ma adès al pudéva stà da la matìna a la sìra a vardà ona cà di furmìigh, o a specià senza fa rumur ona vulp vesìn a la só tana, dumà par vidéla.
L’éra quasi semper de lunedì che ul Renato al sa casciavà ‘ndi guai.
Ona duménega de Genàr a mesdì, intànt che éran drée mèt gió la tuàglia, la Betìna la s’è corgiù che ul só ómm l’éra restà de sàss a vardà la televisiùn, cunt la bóca vèrta e la fàcia da rabambì. Ul culunnèl dul méteo l’avéva apéna dì che ul dì dopu ga sarìan stà véent gràad de temperatura, e adès al fasèva vidée tùt cuntént la cartina dul Stivàl pién de sulìt giàldi dal garùn fìn al ginócc’. Anca se incoe l’éra frecc’ e grìs, e la brìna la sbiancàva ammò i prà, l’indumàn al sarià rivà da Nord un véent de Föen cald e sèc a purtà ona giurnàda de primavéra.
–Indù te vét dumàn? – la g’ha dumandà sùbit, cunt un pu’ de preoccupaziùn nèla vùus.
Ul Renato l’éra stà ciapà de surprésa. Al gh’avéva mìa un’idea precisa. La gh’è vegnù in méent intànt ch’al rispundéva.
–Quasi quasi a vó… su sul Zaro.
Tànt per cambià, a quèla póra dóna dèla só miée la ga piaséva mìa la só decisiùn.
–Ma dèem Renato! Sul Zaro! Ma ti te sét malà indul có! In ga saràn anca véent gràad, ma l’è sémper inverno. Adèss i muntàgn inn pién da néev. Làsa pèrd! Sta cà che te pódet mìa rivà fìn in cima.
–Ma mi g’ho mìa da rivà fìn a la crùus! – la g’ha dì, per calmàla – A vó a fà un girétt, rìvi indù che rìvi. Quand poedi pü rampegà a turni indré. Tranquìla.
La Betìna la sentìva giamò ul rumùr de l’elicottero ch’al nava a toe ul só ómm in mèzz al giàss, ma l’ha dì dumà:
–Pùrtass dré la corda.
Ul Renato la pudéva mìa vidée, sta vàca d’ona corda. Quand ch’al nàva in muntàgna la só miée al ga faséva semper dù bàl inscì da purtàla dré. La servìva a nagót, la pesàva e la riempìva quasi ul zaino dumà lé. Però l’éra mìa bón de lasàla a cà o in màchina, per la paùra che ga càpita on quaicóss, ch’al trùan senza, e che dopu la Betìna al ga fa nanca ul funeràl. Méj lasà pèrd.
_Grazie! A vó sùbit a mètala indùl zaino, inscì ma la scordi no.
La caténa di sentée che dal parchegg’ de Riglia la rìva in cima al Zaro l’è bèla e longa, ma l’è dumà un tóc de la caténa pusée granda e meravigliusa che la partìss da la sveglia ai ses’ùur la matìna e la sìra la rìva a cà, stràca e cunt i pée còtt. La pàsa travèrs ona colaziùn rapida e silenziusa e ul giàss da gratà via dul veder de la machìna al scùur, la sfiànca ul Lagh Magiùr quand ul süu l’è ammó adré di muntagn, la fa un quài turnànt e dumà dopu la poe tàca a caminà.
Ul Renato al cugnoséva pulìda ul prìm sentée: ona mulatiéra in mèzz ai castàgn e ai fagg’ fino al paesòtt de Montegallo, indù sa poe rivà dumà a pée. Lì in gìir, al mumént giùst, l’è pién da fòngi da mèt via per l’inverno, e lù tucc’ i ànn a pruvàva a fà tri o quàter girètt, tra setémbar e utùbar, nèla sperànsa de induinà i dì dèla butàda. Adès gh’éran mìa i foei sèc in tèra e l’aria la g’avéva mìa l’udur ùmid dul autunno, ma la néev l’éra giamò nà via tùta e ul paesagg’ al ga paréva quasi istèss.
Sùra dul paesìn la mulatiéra la gh’è pü. Dopu vèss pasàa tra i cà de sàss e avée cambià l’acqua dèla borraccia a la funtàna vesìn a la gésa, ul Renato l’ha ciapà ul sentée de tèra ch’al partìss adré de la cà pusé vàlta e al tàja rìpid, in mèzz a un bosch de béder bianch. L’ha continuà anca mò per on’uréta, e intànt l’ha superà la quota de l’ùltim alberèll sbiutàa di foei e l’è pasà vesìn a l’ùltìm alpégg’ abandunà fìn a l’estàa.
Al s’è fermà dumà al bivàc dul Capannètto per ciapà un zìc da fiàa. Da lì al gh’avéva ona vìsta che l’éra un spettàcul sul Lagh Magiùr e sui muntàgn dèla Valdaosta. A mùnt a pudéva vardàa ul sentée ch’al montàva a zig zag sùi pratùni duràa de erba sèca, tucc’ pién de bucanéev, lasàa scuèrt dul disgélo. In cima a quèl mùur de pàja, gh’éra la crèsta che la culéga le vette dul spartiacque. Ul Renato gh’éra stà dumà ona volta, in estàa, e al savéva che da lì sa pudéva vidée la picùla crùus de fér che incoe gh’avéva in méent da nà a tucà. L’éra ul pòst giùst per sétàss gió un zìc al süu, mangiàa un bucón e bée un fià da vìn.
Dopu mangià al sa sentiva pién de forza. L’ha ciapà su ul zaino e l’è partì su-drìzz per i prà, senza nàa a dèstra e sinistra sui turnànt dul sentée. Ogni tànt ga tucàva mèt gió i màn in tèra, o tacàss ai ciùff de pàja; ogni tànt gh’avéva da giràa in gìir indù che l’éra tróp rìpid, ma in un quàterquattrótt l’è rivà àla crèsta che la sepàra i vàll dèla Svizzera dai nòster, e che la fa anca da cunfìn tra ul ciél e la tèra.
Apéna l’è rivà a pudée vardàa gió vèrs ul Lagh de Lugàn, al Renato gh’è rivà ona raffica da véent tiepid, all’impruvìs, temé ona sgiàfa in piena fàcia. Ul Föhn al tiràva fòrt vèrs ul meridiùn e dàva la sensaziùn de vulà via. Dumà mèt sù ul K-way l’è stà un cìnema.
A quèl pùnt l’éra ciàr che ul véent l’avrìa mìa molà per tùt ul dì e che al Renato ga sarìa tucà supurtàl fìn a quand ch’al sa sarìa quetà ammò adré dèla muntàgna, turnànd indré. Ma ga dispiaséva no. L’ària sèca l’avéva spazzà vià i nìul e ul smòg e l’avéva lasà ul póst a ona giurnàda lìmpida e luminùsa da quèi che càpitan dumà d’invèrno. L’éra ul prèzz dul panorama e na valéva la péna.
Adès ch’al pudéva vidée la só meta, ul Renato l’ha pensà de vèss fortunà. Ona vòlta tànt la Betìna la s’éra sbaglià e quasi tùta la strada che al gh’aveva ammó da fa l’éra bèla nèta. Gh’éra dumà ona quài smàgia da néev qua e là, che sa pudéva scansàla, e un triangulìn bianc sùla cima dul Zaro, temé quèi di muntàgn disegnà di fiurèi. Se al riusìva mìa a rivà a la crùus gh’arivàva propì vesìn. Ga nàva bén istèss.
Quand ul senté al s’è infilà sóta a la néev al Renato gh’è scapà da rìid. Avéva caminà in mèzz ai rododéndri e ai bufà dul véent, insùl bèl su-e-gió dul sentée de cresta, e dopu l’avèva rampegà sui sàss vèrs la cìma pusée vàlta. Própi adès, che ga mancàvan si e no dés métar a la vetta, ona lastra de giàss al lasàva mìa pasà. La néev l’era stà schisciàda dul véent, sciolta dul süu e gelàda dàla nocc’ fìn a vegnì dùra e lìscia temé véder.
Senza rampùni e senza picozza, ul Renàto l’ha pruà a montà su sùla lastra, ma sùbit l’ha tacà a scarligà indrée. A riusìva nanca a svalzà un pée per fa un pàss, che l’alter, vegnù pusée pesànt, al turnàva indrée fìn la tèra bagnàda vesìn al giàss.
Anca se lù l’éra mìa vün de quèi che che ga piàs fà i questiùn de princìpi, anca s’al savéva che quèi dés metàr – in fùnd – in fasévan mìa la differenza, al Renato ga giràvan un pu’ i bàl de mìa tucà la crus. L’éra dré caminà dàla matìna. Pazienza! L’avrìa dì ona preghiera di só e dopu al sarìa turnà indrée cuntént istèss.
D’un tràtt, intànt ch’al vardàva la pìcula crùus in mèzz al véent, piéna de bandierìtt tibetàne legàa cunt ul spago, al Renato ga s’è pizzà la lampadìna. Tùta quèsta spiritualità gh’avéva fa vegnì un’idea indùl có: per rivà in cima a ona muntagna, ga voer dumandà “permesso”.
_Chissà se ul Signur ma dà ona màn!
In pratica l’avéva vìst che se al nàva foe dul sentée, a la so dèstra al pudèva vicinàss un zic pusée àla cìma senza scarligà sul giàss. Gh’era un fazulèt de tèra piana, temè un balcòn sóta a ona paredìna de giàss. L’ha fa quater pàss e gh’è nà da sùra. Da lì al pudéva mià rampegà e al pudéva mìa nanca vidée la vettà, ma al savéva che la cruùs l’éra lì: a quàter o cìnq metàr al massìm drìzz sùra de lù. La só idea l’éra de pruàa a ciapàa ul simbùl dul Signur al lazo, temè i cauboi, cunt la corda dèla Betìna. Ga servìva dumà un cùlp de grazia.
L’ha tirà foe la corda dul zaino, in mèzz ai ràfic de véent, e l’ha tacà a fàagh su un pu’ da grópp: un cappio, un pàr da garbùi gross temè balùni, che avrìan podù incastràss in mèzz ai sàss de l’alter pendio, e un pu’ da grópp pusé piscinìtt per rampegà. Al s’è girà cunt la muntagna adrè da lù e l’ha tacà a lanciàa la corda sùla cima dèla muntàgna. La faséva pirlà par dù gìir e, quand l’éra càrega de forza centrifuga, la lasàva nà indul ciél.
Al prìm tìir, la corda l’è borlàda gió sùbit. Al secùnd l’ha strascinà un zìc sùl piàn dèla vetta prìm de scarligàa sul giàss. Al tèrz l’è restà incastràda un àtìm in mèzz ai sàss ma, quand Renato l’ha pruà a tiràla, l’ha perdù la presa. Al cinquantèsimo, o gió da lì, al Renato gh’è sembrà de sentì, in mèzz al rumùr dul véent, ul cùlp dèla corda che la picàva sul fèrr dèla crùus, temé ona nota de diàpason.
L’ha caregà sùla corda tucc’ ul só peso e l’ha vìst che la vegnìva no. L’era faja! Adès l’éra asé tiràss su, cunt i màn sùla corda e i pée sùi grópp, per quèi quàter métar che mancàvan a rivà in cìma.
Tri métar.
Dù.
Gh’a sèm quasi.
_Oooooooooooooooh!!!!!
Apéna che l’ha metù ul có fóra de la vètta, al Renato g’ha ciapà un stremìzi che al s’è metù drée vùusà senza nànca córgiass. Al s’éra truà innanz, a nanca un métar, la fàcia de un ómm pién de stremìzi temé lù. Al ga paréva de vèss dinànz a un spécc’, cunt la differénza che quèl chì al vusàva, e anca pusée da lù. Quèsta specie de riflèss l’era dré vegnì su da l’àlter pendìo tacà a la só stèsa corda e l’aveva tirà foe la cràpa dàla cima indùl stèss mumént dul Renato.
In un àtim ul coer dul Renato l’avéva tacà a picà temè ona mitraglia, i peli ga s’éran drizà temé quèi di gàtt, i màn avévan strengiù pusée la corda e la vùus l’éra sciùpàda in mèzz al véent.
_Diaul! Ma che bèstia te sét?
_ Mi?? Mi som l’Alberto! Ma che bèstia te sét ti, piutòst?!
Dopu un quài minùt i dù éran setàa gió vesìn a la crùus, in silenzi, a pensàa a quèl che l’éra sucèss.
Altro che grazia dul Signur! Anca l’ultìm tìir dul Renato l’avéva fà cilècca! La corda l’avéva picà contra ul fèrr de la crùus, ma l’avéva mìa ciapàda indul cappio e l’era borladà gìó da l’àlter versante.
L’Albèrto l’era drée vegnì su da la Svizzera, e anca lù l’éra stà fermà dul giàss quasi rivà a destinaziùn. L’avéva lasà ul sentée per cercà ona manèra de rivà su istèss, e a un cèrt mumént l’avéva truà ona corda che la venìva gió da la vètta. Un àtim prima l’avéva mìa vista e un àtim dopu la balàva indùl véent dinànz ai so ócc. Gh’avéva mìa pensà dù vólt e l’avéva tacà a rampegà sùi grópp, tùtt cuntént d’avée truà ona soluziùn. Da quèl mumént ul só córp e la só determinaziùn éran stà ul contrappeso de quèi dul Renato e inscì tùtt’e dù avévan podù rivà in cima.
Adès éran mìa bón de parlà, giazzà dul sollievo e dàla paùra de quèl che al sarìa sucèss se vün di dù, senza savéel, sa füdèss stacà dàla cordata: l’àlter al sarìa borlà gió cunt tùta la corda in màn.
Pasàa cìnq minùt ul Renato l’ha capì che l’éra rivà ul mumént de pruà a dì un quaicóss al só cumpàgn de aventùra.
_Deh Alberto – a g’ha dì intànt ch’al ga picàva tri culpét sul brasc’, dù dìda sóta la spàla – Bèl alpinista che te sét! Inscì inn bón tucc’! Te sét rivà su tacà a la mé corda!
Intànt che ridévan, ul Renato e l’Alberto avévan giamó capì che quèla lì la sarìa stà dumà la prima di muntàgn che avrìan scalà tacàa a la stèsa corda.

cruus

Rispondi